Αισθητικοποιώντας το Πολιτικό

 Παρεμβάσεις για την Ουτοπία, τον κοσμοπολιτισμό και τη Φαντασμαγορία
​ Ημερίδα

3 Νοεμβρίου/ 3:30-10 Μ.Μ. Ιστορικό Αρχείο Πανεπιστημίου Αθηνών Σκουφά 45

Πως μπορούμε να θεωρήσουμε τη φαντασμαγορία του θεάματος με τις υποσχέσεις που μεταφέρει για νέες βιωματικές εμπειρίες, στο ιστορικό παρόν του 21ου αιώνα όπου συντελούνται ριζικές μετατοπίσεις στις ικανότητες των νέων τεχνολογιών να καθιστούν διαθέσιμες επιθυμητικές εικόνες εναλλακτικών, μελλοντικών ή ονειρικών κόσμων; Πως συζητάμε πλέον για την αισθητική γνωρίζοντας τις προσθήκες που επισυμβαίνουν στο αντιληπτικό μνημονικό μέσω του χειρισμού των αισθητήριων προσλήψεων; Πράγματι, με την ανάπτυξη των αναπαραστατικών τεχνολογιών ο πειραματισμός στην τέχνη αναλαμβάνεται ακόμα και ως σωματικό ενέργημα και αξίωση για τη μέριμνα του εαυτού στο επίπεδο του καθημερινού. Με αφετηρία την προβληματική της αισθητικοποίησης της πολιτικής που εισήγαγε ο φιλόσοφος και κριτικός της λογοτεχνίας Βάλτερ Μπένγιαμιν (Walter Benjamin), η ημερίδα αυτή διερευνά τις επιτελεστικές διαστάσεις της ουτοπίας στην εποχή της τεχνολογικής αναπαραγωγής των εντυπώσεων και μαζικής κυκλοφορίας των εικόνων.





Για τον Μπένγιαμιν, το ερώτημα της αισθητικοποίησης της πολιτικής τέθηκε ως ερώτημα της δυνατότητας παγίωσης των αισθητικών παραστάσεων σε πραγματικά γεγονότα· στο βαθμό που οι αισθητικές παραστάσεις ισχυροποιούνται στις αισθήσεις μέσω της εντατικοποίησής τους σε καταστάσεις κρίσης, και τίθενται σε επικοινωνία με τη μαζική παραγωγή των αναπαραστατικών τεχνουργημάτων. Από το σουβενίρ όπως συμπυκνώνει τον συναισθηματικό σχηματισμό της νοσταλγίας σε μια εποχή που γίνονταν αισθητές οι συνέπειες της προόδου, στις στοές των εμπορικών κέντρων και την αίσθηση πλήρωσης που παρέχει ένα ολοποιητικό περιβάλλον, μέχρι τις φωτογραφίες των στοιχισμένων ναζιστικών στρατευμάτων που κυκλοφόρησαν στη γερμανική ύπαιθρο, μέσω των εφημερίδων, και όπου για πρώτη φορά οργανώθηκε ως πολιτικό διακύβευμα η αίσθηση της προστασίας και ανύψωσης σε έναν ολόκληρο πληθυσμό, το ερώτημα του Μπένγιαμιν αναφέρθηκε στη δυνατότητα των εικόνων, ως κοινές παραστάσεις του κόσμου, να ανταποκρίνονται σε δημόσιους συναισθηματικούς σχηματισμούς και σε συλλογικές επιθυμητικές εικόνες.

          Η εργασία του Μπένγιαμιν ήταν, πράγματι, παραδειγματική στην ανάγνωση της πολιτικής πραγματικότητας του μεσοπολέμου. Το ερώτημα της αισθητικοποίησης της πολιτικής, όμως, δεν είναι λιγότερο κρίσιμο στο ιστορικό παρόν του 21ου αιώνα. Ο μεταπολεμικός Δυτικός κόσμος, και δη ο ευρωπαϊκός, οικοδομήθηκε με τις αξίες της ανεκτικότητας και διαφοράς, και ο «κοσμοπολιτισμός» έχει αποτελέσει την ουτοπία μιας νέας ευρωπαϊκής πολιτειακότητας. Αυτή η επιθυμία εξατομίκευσης και ορατότητας, η οποία αναγνωρίστηκε περισσότερο από οπουδήποτε αλλού στους διαφορετικούς τρόπους ζωής (lifestyles) που ανέλαβαν ως υπαρξιστικά ενεργήματα τα υποκείμενα και οι συλλογικότητες, δεν μπορεί να αποσπαστεί από τη διεκδίκηση έκφρασης των πιο προσωπικών συναισθημάτων μέσω της συμβολοποίησής τους στη δημόσια σφαίρα. Αν στον μεσοπόλεμο, δηλαδή, είναι εμφανής η σύμπτωση τέχνης και μαζικής έκφρασης (και) μέσω της δυνατότητας αισθητικοποίησης της πολιτικής, στον μεταπολεμικό κόσμο γίνεται χαρακτηριστική η ριζοσπαστική και ριζωματική ανάπτυξη των τεχνικών και τεχνολογιών συμβολοποίησης του αισθητού στο πλαίσιο της επιθυμίας εξατομίκευσης και ορατότητας στη δημόσια σφαίρα.

          Με άξονα το ερώτημα της «αισθητικοποίησης της πολιτικής», η παρούσα συνάντηση επιθυμεί να διανοίξει μια συζήτηση πάνω στις έννοιες της ουτοπίας, του κοσμοπολιτισμού και της φαντασμαγορίας, και τις εν δυνάμει σχέσεις μεταξύ τους. Ειδικότερα στις μέρες μας όπου εκδηλώνεται μια γενικευμένη κατάσταση εξαίρεσης λόγω των πολλαπλών οικονομικών και στρατιωτικών κρίσεων, και τα παραδείγματα της αισθητικοποίησης της πολιτικής σχετίζονται όλο και πιο συχνά με αντιδραστικά συναισθήματα, οι σχέσεις αυτές αποκτούν ακόμα μεγαλύτερη σημασία. Τα ερωτήματα της εικόνας και τεχνο-διαμεσολαβημένης αναπαράστασης, του δημόσιου χώρου ως πεδίου αισθητικοποίησης, των ταυτίσεων του υποκειμένου σε αισθητοποιημένες παραστάσεις του κόσμου, της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης ως τρόπου ισχυροποίησης του πολιτικού ρεαλισμού, αλλά και της προβληματικής της μνήμης και της εξιστόρησης, της επικοινωνίας μέσω των τεχνών και της διαφύλαξης της πολυφωνίας, αποτελούν τον αστερισμό ενδιαφερόντων αυτής της συνάντησης.

http://aesthetics-politics.wixsite.com/november3rd/peri-ton-anakoinoseon